Елдің оңтүстігінде суармалы су мәселесі шиеленісе түсті, деп хабарлайды LS.
Экология және табиғи ресурстар министрі Зүлфия Сүлейменованың айтуынша, Қазақстандағы жағдай өте шиеленісті.
"Жамбыл облысы бойынша Шу және Талас өзендерінің сулылығы нормадан 100-ден 120%-ға дейін болжанған. Алайда, мониторинг болжам расталмағанын көрсетеді. Қырғызстанның су ресурстары қызметінің мәліметінше, бұл өзендердің сулылығы нормадан екі есе төмен болған. Сондықтан облыс әкімдігіне дақылдарға су беру кезінде басымдықты айқындау, су айналымы мен суару кезектілігін қатаң сақтау ұсынылды", — деді ол.
Оның айтуынша, Жамбыл облысында елеулі проблемалар анықталды.
"Бүгінгі таңда нақты пайдаланылған суармалы жерлер туралы сенімді деректер жоқ. Әкімдіктің мәліметінше, 181 мың гектар жер бар, ал осы жылы жасалған шарттар бойынша "Қазсушар" тек 93,6 мың гектар жерге су береді. Жекелеген шаруа қожалықтары егістік алқаптарын сепкен, бұл ретте сумен жабдықтауға шарттар жасаспаған, бұл жалпы сумен қамтамасыз ету бойынша жағдайды бұрмалайды. Сорғылардың магистральдық арналарға заңсыз қосылуы бар", — деп түсіндірді министр.
Министрдің сөзінше, Түркістан облысы бойынша сәуір айынан бастап Шардара су қоймасына су ағыны аз.
"Сәуірден маусымға дейін Шардара су қоймасына 2,23 млрд текше метр су түседі деп күтілген, бірақ іс жүзінде 1,291 млрд текше метр су келіп түскен. Түркістан облысының әкімдігіне ылғал сүйгіш дақылдар егісін қысқарту, сондай-ақ, Мақтаарал және Жетісай аудандарында күріш егуді болдырмау жөнінде ұсыныстар берілді. Осыған қарамастан, ағымдағы жылы күріш егу алаңы 2022 жылмен салыстырғанда 2,35 мың гектарға ұлғайтылды. Мақта дақылдары 5,29 мыңға артты. бастапқыда жоспарланғанмен салыстырғанда га, яғни жоспарлы 79,7 мың га-дан 84,9 мың га-ға дейін ұлғайды", — деп атап өтті З.Сүлейменова.
Министрліктің ұсынымдарын орындамау салдарынан Отырар ауданын сумен қамтамасыз ету мәселесі өткір болды, деп қосты ол. Қазіргі уақытта Бадам су қоймасынан судың жетіспеушілігін жою үшін санитарлық су жіберуге мәжбүр, дегенмен бұл тек шілде мен тамызда айларында жоспарланған.
"Қызылорда облысында шілде айында суармалы жерлер бойынша шиеленісті жағдайдың туындауы да жоққа шығарылмайды. 2023 жылы күріш дақылдары 83,9 мың гектар алқапқа жоспарланып, іс жүзінде 88,107 мың гектар егілді, бұл 2022 жылмен салыстырғанда 10 мың гектарға артық. Сондай-ақ, министрлік облыста күріш дақылдарын қысқарту қажеттілігін бірнеше рет жеткізгеніне назар аударған жөн. Су тапшылығына байланысты бассейндік инспекция тұрақты суаруға арналған су пайдалану лимитін қысқартты", — деп жалғастырды Сүлейменова.
Алматы облысы және Жетісу облысы бойынша су шаруашылығы жағдайы тұрақты, деп нақтылады ол. Осы салалардағы барлық су қоймалары вегетациялық кезеңге бекітілген кестеге сәйкес жұмыс істейді.
"Жалпы, Түркістан, Қызылорда және Жамбыл облыстарындағы су шаруашылығы жағдайы шиеленісті күйінде қалып отыр. Жағдай үнемі бақылауда және министрлік су тапшылығын азайту үшін барлық қажетті шараларды қабылдайтын болады. Сонымен қатар, қосымша шаралар қабылдау қажет. Облыс әкімдіктері қалыптасқан жағдай және қабылданып жатқан шаралар бойынша ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілермен ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын жүргізіп, "Қазсушар" филиалдарымен бірлесіп, су берудің, коллекторлық-дренаждық суларды қайта пайдаланудың онкүндік жедел кестелерін құра және сақтай отырып, тәулік бойы жоспарлы су пайдалануды қолдануды ұйымдастыруы тиіс. "Қазсушармен" келісілген гидротехникалық құрылыстардың жұмыс режимін қамтамасыз ету және Министрліктің ұсынымдарын қатаң сақтау", — деп атап өтті экология министрі.
Сонымен қатар, ауыл шаруашылығы министрі Ербол Қарашөкеев күріштің болжамды бағасы туралы сұраққа жауап берді.
"Бізде егін егу мен оның көлемі азаймайды. Күріш бойынша біз өзімізді толығымен қамтамасыз етеміз, сонымен қатар өнімдеріміздің бір бөлігін шетелге экспорттаймыз. Сондықтан күріш тұтынушыларымыз үшін жеткіліксіз болған жағдайда бағаның үлкен өсуін болжай алмаймыз. Барлығы стандартты түрде. Біз жақсы өнім күтеміз", — деп жауап берді ол.
Одан күріштің осы жылдың соңына дейін қаншалықты қымбаттауы мүмкін екенін анықтауды сұрады.
"Бұл сауалға ешкім жауап бермейді. Егер көлем бірдей болса, онда үлкен өсімді күтпейміз. Бізде жыл сайын сол егін көлемі. Одан артық тұтынбадық. Экспортқа көп экспортталмайды. Жалпы инфляция аясында мүмкін, еліміз бойынша баға сәл көтерілуі мүмкін", — деп топшылады Қарашөкеев.
Бұған дейін хабарланғандай, Қазақстанда алдағы бес жылда суды тиімді пайдалануға миллиардтаған теңге бөлу жоспарланып отыр.
Бұл ретте Еуразиялық даму банкі басқарма төрағасының орынбасары Руслан Дәленов ауыл шаруашылығы мәселелері, су мен жарық тапшылығының өсуі – Қазақстанда қазір шешілуі қажет проблемалар екенін айтты.
